Her Girişim Startup Sayılır mı?
Türkiye’de girişimciliğin hızla popülerleşmesiyle birlikte, startup kavramı da günlük dilde daha fazla yer bulmaya başladı. Ancak kavramsal ayrımlar çoğu zaman göz ardı ediliyor. Şerafettin Özsoy’un girisimup.com’daki analizine göre, her girişim startup değildir ve bu ayrımı yaparken bakılması gereken beş temel kriter bulunuyor.
Üstel (Eksponansiyel) Büyüme Yeteneği
Startup’ların en ayırt edici özelliği, hızla ölçeklenebilmeleri. Amazon’un 1995-1996 yılları arasında %1600, bir sonraki yıl ise %900 oranında büyümesi bu modele örnek olarak gösteriliyor.
Özsoy’a göre: “Üstel büyüyemiyorsanız, startup değilsiniz.”
Bu tür büyüme genellikle teknoloji, internet ve sağlık gibi yüksek teknoloji odaklı sektörlerde gözlemleniyor.
Çıkış (Exit) Stratejisi
Startup’lar kurucularının hisse satarak çıkış yapmasını hedefler. Yani kurucunun vizyonu bir gün şirketten ayrılıp büyük gelir elde etmek üzerine kuruludur.
“Hisseleri satıp milyon dolarlık exit yapmayı düşünmüyorsanız, bu iş bir aile şirketi olmaya adaydır.” – Şerafettin Özsoy
Yaratıcı Yıkım Yeteneği
Bir startup, yer aldığı sektörde mevcut düzeni yaratıcı biçimde yıkar ve yeni bir değer yaratır. Uber’in taksi sektörünü altüst etmesi gibi örnekler, startup olmanın gerektirdiği “yenilikçi kaos”un altını çizer.
Yüksek Risk İştahı
Startup’lar doğaları gereği yüksek risk alır. Ürün, pazar ya da organizasyon yapısını aniden değiştirebilme esnekliğine sahiptirler. Oysa geleneksel girişimlerde büyüdükçe risk alma eğilimi azalır.
Klasik Finansal Yöntemlerle Değerlenememe
Birçok startup uzun süre boyunca gelir üretmez ve büyük yatırım gerektirir. Bu nedenle klasik değerleme yöntemleri yetersiz kalır. Startup’ların değeri; ekip kalitesi, vizyon, inovasyon seviyesi gibi finans dışı metriklerle ölçülür.
Türkiye’de Girişim Çok, Startup Az
Türkiye’de kendi işini kurmuş yaklaşık 3 milyon kişi bulunuyor. Ancak bu kişilerin çoğu küçük işletme sahibi ve “girişimci” statüsünde. Taksici, bakkal, berber gibi örnekler, kendi başına ekonomik değer üretse de “startup” tanımına uymuyor.
Startup Kavramı İçin Türkçe Alternatif: “Filiz Girişim”
Startup teriminin Türkçeleştirilmesi konusunda farklı görüşler olsa da, henüz ekosistemde netleşmiş bir karşılık bulunmuyor. En dikkat çeken önerilerden biri, İTÜ Çekirdek Kurucusu Deniz Tuncalp’ten geliyor: “Filiz Girişim.”
“Filiz, içinde ulu bir ağaç olma potansiyelini taşır ve hızla boy atar.” – Deniz Tuncalp
Bu tanımda “hızlı boy atma” üstel büyümeyi, “ulu ağaç” ise unicorn (milyar dolarlık girişim) olma vizyonunu sembolize ediyor.
Girişimcilik mi, Startup Ekosistemi mi?
Girişimcilik herkesin yapabileceği bir ekonomik aktiviteyken, startup kurmak yüksek vizyon, büyük risk ve ölçeklenebilir bir model gerektiriyor. Kavramsal netlik sağlandıkça yatırımcılar, politika yapıcılar ve girişimciler daha bilinçli kararlar verebilecek.
